7:55 PM არისტოტელე | |
| არისტოტელე (ძვ. წ. 384-322) არისტოტელე დაიბადა მაკედონიის ქ.სტიგარში, ბერძნულ კოლონიაში. მამამისი – ნიკომახე იყო ექიმი და მეგობარი მაკედონიის მეფის – ფილიპეს მამის – ამნისტისა. მან შეასწავლე ბუნებისმეტყველება, რასაც დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა არისტოტელეს მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებაში. მამა დრე მოუკვდა და 17 წლამდე იგი ვინმე პროკსენმა აღზარდა. შემდეგ არისტოტელე 18 წლის ასაკში ჩადის ათენში სადაც 20 წლის განმავლობაში სწავლობს პლატონის სკოლაში. არისტოტელეს ძალიან უყვარდა თავისი მასწავლებელი, თუმცა მისი საწინააღმდეგო თვალსაზრისიც კი შეიმუშავა, იგი ამბობდა: მიყვარს პლატონი, მაგრამ კიდევ უფრო მეტად მიყვარს ჭეშმარიტებაო. პლატონის სიკვდილის შემდეგ არისტოტელე წავიდა მცირე აზიაშის ადაც 3 წელი დაჰყო. შემდეგ იყო ქ. მიტილენაში სადაც მოიყვანა ცოლი და საცხოვრებლად ათენში გადავიდა სადაც რიტორიკული სკოლა გახსნა. თუმცა 343-342 წელს იგი ფილიპემ მიიწვია 13 წლის ალექსანდრე მაკედონელის აღმწრდელად. არისტოტელე მას ასწავლიდა 3 წელიწადს გამეფებამდე. შემდეგ დაბრუნდა ათენში და დაარსა სკოლა-ლიცეუმი (ლიკეიონი) სადაც 15 წელიწადს ასწავლიდა. გადმოცემით ამ პერიოდში მან დაწერა 1000 თხზულება. ალექსანდრეს სიკვდილის შემდეგ მას დაუწყეს დევნა იგი იძულებული იქნა გაქცეულიყო ევბეზეწ ქ.ქალკიდაში, სადაც ძველი წერლთაღრიცხვით 322 წელს კუჭის ავადმყოფობით გარაიცვალა. არისტოტელეს თხზულებებს სამ ჯგუფად ყოფენ: 1) "გამოქვეყნებული შრომები”, დიალოგები, რომლებიც, თურმე, შეიცავდა შესანიშნავ აზრებს და დაწერილი იყო ბრწყინვალე ენით. ამ თხზულებებიდან არც ერთი არ არის შემონახული. 2) კრებულები (ყველა დაკარგულია) 3) სასწავლო თხზულებები, რომლის მხოლოდ მეექვსედი ნაწილია შემონახული. არისტოტელეს თხზულებები დარჩა მის მოწაფეს, თეოფრასტეს, რომელმაც გადასცა ისინი ნელეას. ამან კი პერგამენტები გადაიტანა ტროაში, ქ. სკეფსისში. ნელეას შთამომავლებმა ისინი შეინახეს სარდაფში, სადაც სინესტემ და თაგვებმა დააზიანეს ხელნაწერები. შემდგომ არისტოტელეს თხზულებები გაყიდულ იქნა ათენში, საიდანაც სულამ რომში წაიღო. აქ ანდრონიკე როდოსელის დახმარებით გრამატიკოსმა ტირანიონმა 60-50 წწ. (ძვ.წ.) გამოსცა ეს თხზულებანი. შემდგომში არისტოტელეს ნაშრომთა კრებული ბერძნულად გამოსცა ალდუს მანუციუსმა ვენეციაში 1491-1498. უახლესია მ. ბეკერის გამოცემა 1831-1870. არისტოტელეს ნაშრომთა ციტირება მიღებულია ამ გამოცემის მიხედვით. არისტოტელეს თხზულებები ეხებოდა ცოდნის თითქმის ყველა დარგს. მან შემოიტანა ხმარებაში და დააფუძნა სიტყვა "ფიზიკა”. ბევრ ფუნდამენტურ საკითხს ჩაუყარა საფუძველი მეცნიერების ამ დარგში, ასევე მნიშვნელოვანი შედეგბი აქვს მათემატიკაში, ფილოსოფიაში, ეთიკაში, ლოგიკაში, მეტეოროლოგიაში, ორგანული ბუნების შესწავლის დარგში და სხვ. | |
|
| |